De media staan er de laatste tijd bol van: het aantal bijen en andere insecten holt achteruit. Dit komt onder meer door een tekort aan voedsel, versnippering van het leefgebied en gebruik van pesticiden. De terugloop van de bijenstand bedreigt niet alleen de natuur, maar ook onze voedselvoorziening. Bijen spelen hierin immers een belangrijke rol. Ze verzamelen stuifmeel en nectar en zorgen daarmee voor de bevruchting van bloemen.
We hebben het dan niet alleen over de honingbij, die door imkers gehouden wordt. Er zijn ook vele soorten wilde bijen, van grote hommels tot piepkleine maskerbijtjes. Alleen in Zeist leven al 143 soorten. Veel van deze bijen hebben het zwaar en 20% van de soorten in onze omgeving wordt zelfs met uitsterven bedreigd. Daarom is het belangrijk om ze een steuntje in de rug te geven. In dit artikel en de folder (PDF) leest u hoe u de bijen kunt helpen.
Minder maaien
Kiest u voor een nette, kortgemaaide tuin of laat u de natuur meer haar gang gaan? Wilde bijen zien het gras het liefst wat langer, zodat bloeiende soorten ‘onkruid’ een kans krijgen. Bijvoorbeeld paardenbloemen, akkerdistels en klavers zijn belangrijk voor hun voedsel. Het helpt ook als u uw gazon niet in één keer, maar in delen maait. Op deze manier ontstaan er minder onderbrekingen in het voedselaanbod voor de bij. Dit geldt overigens niet alleen voor uw eigen tuin, maar ook voor het gazon van het bedrijf waar u werkt.
Op het balkon
• Hang bloembakken op met bijvriendelijke planten, zoals lavendel, klokjesbloemen of gulden sleutelbloemen.
• Maak een kruidentuintje met bloeiende kruiden zoals tijm, rozemarijn en bieslook.
In de tuin
• Heeft u wat meer ruimte en zoekt u een fleurige opvulling? Zaai dan een mengsel van inheemse wilde bloemen in.
• Plant fruit in uw tuin. Appel- of perenbomen, maar ook bramen of aalbessen zijn goed voor de bijen én lekker voor uzelf.
• Andere mooie, bloeiende planten die bijen graag bezoeken zijn onder meer struikheide, meidoorn, hondsroos en brem.
Kies voor biologische planten
Planten en zaden die in tuincentra als ‘bijvriendelijk’ worden aangemerkt, zijn vaak toch met pesticiden gekweekt. Deze middelen tasten het immuunsysteem en oriëntatievermogen van de bijen aan. Ook na aanschaf kunnen de planten nog lange tijd giftig blijven! Kies daarom liever voor biologische planten, herkenbaar aan het EKO- of Demeter-keurmerk. Reguliere tuincentra hebben soms een (klein) biologisch assortiment. Ruimere keuze vindt u bij een biologisch tuincentrum (zoals kwekerij Van Houtum in Doorn) of biologische aanbieders online (zoals De Bolster).
Nestgelegenheid
Naast voedselplanten hebben bijen ook een plaats nodig waar ze hun nest kunnen maken. De meeste soorten doen dat in de grond. Ze gebruiken daarvoor het liefst een onbegroeid plekje waar veel zon komt. Dat ongebruikte stukje tuin waar bijna geen plant groeit is dus juist goed voor de bijen!
Er zijn ook veel bijen die in holle stengels of dood hout nestelen. Ze maken daarin kamertjes voor hun eitjes. Laat dode stengels dus staan tot het voorjaar, als de jonge bijen zijn uitgevlogen.
Bijenhotels
U kunt deze soorten ook helpen door een bijenhotel in de tuin of op het balkon te plaatsen. Hang het hotel op een plek met veel zon, gericht naar het zuiden. Maar wees kritisch, want er worden veel bijenhotels verkocht die niet aan de wensen van bijen voldoen. De diertjes zullen hier geen gebruik van maken.
Let op dat de nestgangen:
• een doorsnede hebben van maximaal 12 mm
• van binnen glad zijn
• aan de achterkant zijn afgesloten
U kunt ook zelf een bijenhotel maken. Meer informatie is te vinden op www.bijenhotels.nl
Bijenlint
Om de versnippering van het leefgebied van wilde bijen tegen te gaan, werkt Zeist Zoemt Duurzaam aan een bijenlint (PDF). ZoomIn’ Consultancy heeft voor de werkgroep geschikte locaties in kaart gebracht. Het is de bedoeling om in deze zone meer nestgelegenheid en voedselaanbod voor de bijen te creëren, zodat de leefgebieden weer met elkaar verbonden worden. Dit geeft de bijen kans zich te verspreiden en vergroot hun overlevingskansen. De hulp van inwoners is hierbij hard nodig, want tuinen en balkonnen zijn essentieel om het lint te realiseren. Doe dus mee en help Zeist zoemen!